Mediteren is erg in tegenwoordig in het westen. Het aantal ‘praktiserenden’ is in de afgelopen decennia steeds verder toegenomen. Toen de Beatles in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw veel in India verbleven, namen ze oosterse ideeën, waaronder het belang van meditatie voor je welbevinden, mee terug naar Europa. Sindsdien hebben deze ideeën veel meer bekendheid verworven in onze westerse samenleving en zijn er nog veel meer illustere pleitbezorgers geweest.
Toch reageren mensen nog vaak lacherig als ik het over meditatie heb. ‘Zweverig’, is vaak hun reactie; ‘ik heb er niets mee’ of ‘niets voor mij’. Maar waarom zou het niet iets voor hen zijn? Als ik doorvraag blijkt het vaak de onbekendheid te zijn die hen terughoudend maakt. Ook schamen ze zich soms een beetje om tegen vrienden of familie te zeggen dat ze mediteren. En dat terwijl ze openlijk op feestjes praten over de behandeling van hun darmklachten, over de eczeem van hun kinderen of over de nare bijwerkingen van hun chemotherapie.
Het blijkt nogal eens te komen doordat meditatie niet door de dokter wordt voorgeschreven en het ‘dus maar de vraag is of het werkt’. Misschien is het gewoon ‘kwakzalverij’. Daarom deze blog: voor iedereen die twijfelt of meditatie wel werkt.
In de afgelopen jaren is er veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van meditatie. Bovendien is er – speciaal voor het doen van onderzoek – een gestandaardiseerde methode ontwikkeld om te mediteren: Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR). Later is hiervan een methode afgeleid om mindfulness te gebruiken in een therapeutische setting: Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT).
Diverse universiteiten in de wereld – en niet de minste! – hebben kenniscentra in het leven geroepen voor onderzoek naar de toepassingen en effecten van mindfulness meditatie, waaronder het Radboud UMC en de Oxford University. En wat blijkt uit de vele wetenschappelijke onderzoeken die inmiddels het licht zagen? Meditatie werkt echt!
Ik noem hieronder een paar opvallende, bewezen voorbeelden:
Meditatie verlicht net zo goed bepaalde depressieve klachten als antidepressiva¹
Dit stelt onderzoeker Madhav Goyal in een publicatie, samen met collega’s, in het JAMA Internal Medicine.
De onderzoekers ontdekten dat klachten als spanning, depressie en pijn verbeterden na een mindfulness-meditatieprogramma van acht weken. Ook het stressniveau en de kwaliteit van leven leken te verbeteren.
Een halfjaar na het programma bleken de verbeteringen nog steeds stand te houden. En ook na controle om een eventueel placebo-effect uit te schakelen bleven de resultaten overeind. Daarbij vonden de onderzoekers geen enkel schadelijk (bij-)effect van meditatie.
Therapy in the Air, Focused attention on breathing can boost mood²
Dit artikel in Scientific Amercan beschrijft hoe mensen die slechts een korte tijd intensief aandacht schenken aan hun ademhaling, al positieve gevolgen daarvan ondervinden, waaronder minder negatieve gevoelens, een toename van serotonine in het bloed (= ‘het gelukshormoon’) en meer zuurstofrijke hemoglobine in de prefrontale cortex (= hersengebied).
Basis voor het artikel zijn twee wetenschappelijke studies die zijn verschenen in respectievelijk the International Journal of Psychophysiology en Cognitive Therapy and Research.
Meditatie kan pijn verminderen³
Deze studie op basis van bestaande literatuur komt tot de conclusie dat verschillende methoden van meditatie tot verschillende resultaten leiden. Zo lijkt ‘focused attention’ op zichzelf niet significant tot afname van pijn te leiden, maar ‘open monitoring’ wel; dit laatste pas na heel ervaring met meditatie. Heel interessant is de veronderstelling dat de combinatie van deze twee benaderingen al na een korte training kan leiden tot pijnreductie.
Mediteren werkt!
Voor mensen die wel eens willen ‘snuffelen’ aan meditatie, geef ik korte trainingen. In deze trainingen werk ik met een combinatie van aandachtstraining (minfulness) en ‘open-minded training’. Voor liefhebbers is er natuurlijk ook een verdiepingstraining mogelijk.
En aan de mensen die ‘niets met meditatie hebben’ wil ik de boodschap meegeven: Even goede vrienden natuurlijk! (Maar stiekem vind ik het wél jammer!)
[1] Madhav Goyal, et.al, Meditation Programs for Psychological Stress and Well-being, A Systematic Review and Meta-analysis; Jama Internal medicine.
https://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1809754 en
https://www.nu.nl/gezondheid/3669324/meditatie-verlicht-depressieve-klachten.html
[2] Uit Scientific American
https://www.scientificamerican.com/article/therapy-in-the-air/
[3] Zeidana, Grant, Brownc, McHaffiea, Coghill, Mindfulness meditation-related pain relief: Evidence for unique brain mechanisms in the regulation of pain. Neuroscience Letters 520 (2012) 165–173.
https://www.radboudcentrumvoormindfulness.nl/wp-content/uploads/2014/09/Zeidan2012.pdf
